Tarla küskütü (Cuscuta campestris), Cuscutaceae familyasına ait tek yıllık obligat (zorunlu) bir parazittir yani yaşamak için mutlaka baklagiller, yağlı tohumlu bitkiler ve yem bitkileri gibi konukçu bitkilere ihtiyaç duyar. Önemli bir kuru ot ve silaj yem bitkisi olan yoncada da tarla küskütü en önemli problemlerden birisi olup tohumları çimlenir çimlenmez konukçu bitkinin iletim demetlerine saldırarak buradaki besin maddelerini bünyesine alır ve yonca ot verimi ve kalitesini düşürür. Küskütle, küsküt içermeyen temiz tohumluk kullanılarak, konukçuyu parazitleştirmeden önce bitki sıra aralarını tırmıklamayla, toprak işleme, ekim zamanı ayarlama, ürün rotasyonu, küsküte toleranslı çeşitlerin seçimi gibi kültürel önlemlerle mücadele edilebilir. Bunların yanında en etkin mücadele yabancı ot ilaçlarıyla (hebisitler) kimyasal mücadeledir. Yonca çok yıllık bir bitki olduğu için zamanlama ve çevre şartları dikkate alınarak ilaçlama yapılmalıdır. Diğer yandan bazı hebisitler küsküte zarar verdiği gibi yoncaya da zarar vermektedir bu nedenle kullanmadan önce mutlaka bir bitki koruma uzmanına danışmalıdır. Şimdi dünyada ve Türkiye’de küskütle mücadelede kullanılan bazı kimyasal ilaçları inceleyelim:
ÇIKIŞ ÖNCESİ MÜCADELE
Küskütle mücadelede erken kontrol için çıkış öncesi yabancı ot ilaçları küsküt tohumlarının çimlenmesini engelleyecektir ancak geri kalan süreç içinde etkisi azalacaktır (1.) Çıkış öncesi ve ilk biçimden sonra propyzamide (pronamid) aktif maddeli herbisitler küsküt ile mücadelede etkili şekilde kullanılmakta çevre şartlarına göre küsküt popülasyonunu %85’den fazla kontrol etmektedir (2). Ancak herbisit uygulamasından sonra aşırı sulama yoncaya zarar verebilir (1). Benzer şekilde trifluralin herbisiti de küsküt çıkış öncesi etkili bir ilaçtır ve küskütün çimlenmesini önler (3). Bir çalışmada trifluralin’in 3-4 ay tarlada kaldığı ve %90’dan fazla küsküt kontrolü sağladığını bildirmiştir (4). Ancak trifluralin 30.06.2013’den itibaren Türkiye’de kullanımı yasaklanmıştır. Pendimethalin küskütle mücadelede yıllardır tohumluk yonca üretimi için yaygın olarak kullanılmakta ve Mart ayından Haziran ayına kadar %100 yakın kontrol sağlamaktadır (5). Bunun yanında son zamanlarda Flumioxazin içerikli ilaçların da küsküt kontrolünü önemli ölçüde sağladığı bulunmuştur (6). İlaçların ticari isimleri ve dozları hakkında yörenizdeki bitki koruma uzmanlarına müracaat etmeniz en doğru yaklaşımdır.
ÇIKIŞ SONRASI MÜCADELE
Küsküt tohumları çimlenmeye başlayıp emeçlerini yoncaya yaydığında mücadelesi daha da zor hale gelebilir çünkü atacağımız ilaç yoncayı da olumsuz etkileyebilir. Yeşil kurutan adıyla bilinen glifosat (glyphosate) etkili maddesi lokal olarak kullanıldığında küsküte karşı etkin bir koruma sağlamaktadır ancak dikkatli ve dozunda kullanılmalıdır aksi halde yoncaya da zarar verebilir. Aynı tarlada 30 gün arayla kullanılabilir. Bir kerede tarlanın %10’undan fazlasına kullanılmaması gerekir (1). Ülkemizde yapılan bir çalışmada imazamox ve imazethaphyr etkili ilaçlar hem çıkış öncesi hem de çıkış sonrası etkili bir küsküt kontrolü sağlamış ancak süre uzadıkça etkisi azalmıştır (7). İmazamox özellikle küskütün yoncaya yapışmasına engel olduğundan oldukça etkilidir. Kalıntı süresi uzadıkça etkisi azalan herbisitlerde her yıl düzenli uygulama yapılması unutulmamalıdır. Küsküt mücadelesinde paraquat kullanımı da etkilidir ancak paraquat içerikli ilaçların da trifluralin ve İmazethaphyr gibi kullanımı Türkiye’de yasaklanmıştır. Bunlara ilaveten A.B.D.’de pelargonik asit içerikli ilaçlar da biçim aralarında küskütün yeniden çıkışını önlemek için kullanılmaktadır.
Özet olarak küsküt parazitinin öncelikle yonca tarlamıza girmemesi önceliğimiz olmalı kültürel önlemlere çok özen göstermeliyiz. Ne kadar temiz tohum kullansak da diğer tarlalardan canlı ve alet-ekipman geçişi küsküt bulaşmasına neden olabilmektedir. Kimyasal mücadele için de küsküt takibi yapılmalı ve daha yayılmadan gerekli önlemleri almalıyız. Bunun için tarlanın bazı noktalarında görülen küsküt için lokal mücadele edip tarlanın geneline ilaçlı uygulamayı ikinci planda düşünmeliyiz. Diğer bir husus ise çok yıllık olan yonca bitkisinde uyguladığımız ilaçlar uzun yıllar kalıcı olmayabilir bu nedenle küskütle kimyasal mücadelemizi yonca tarlada kaldığı müddetçe düzenli yapmalıyız. Lütfen uygun ilaç ve dozlar için bölgenizdeki bitki koruma uzmanına müracaat etmeyi ihmal etmeyiniz.
Eşref ŞEKERLİ firması olarak gelişmeleri takip edip çiftçilerimiz için en faydalı, verimli ve kaliteli ürün ve ekipmanları gündeminize taşıyarak kârınızı artıcı bilgileri sunmaya çalışıyoruz. Size uygun ürünleri incelemek, satın almak veya bilgi almak için lütfen www.esrefsekerli.com sitemizi ziyaret ediniz.
*Bu derleme Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır.
Çağrı merkezi Tel: +90212 709 4610
E-mektup: [email protected]
KAYNAKLAR:
1- Beck, L. 2018. Dodder (Cuscuta spp.) Biology and Management. https://aces.nmsu.edu/pubs/_a/A615/
2- Sarić-Krsmanović, M., Božić, D., Malidža, G., Radivojević, L., Gajić-Umiljendić, J., & Vrbničanin, S. (2015). Chemical control of field dodder in alfalfa. Pesticidi i fitomedicina, 30(2), 107-114.
3- Mueller, S. Dodder Control in Seed Alfalfa. University of California Cooperative Extension, Fresno County. http://alfalfa.ucdavis.edu/seed/Weed_control/Dodder_control.htm Accessed July 21, 2004.
4- Orloff, S., Vargas, R., Cudney, D., Canevari, W., & Schmierer, J. (1989). Dodder control in alfalfa. California Agriculture, 43(4), 30-31.
5- Jean H. Dawson. 1990. Weed Technology. Vol. 4, No. 2 pp. 341-348
6- Boydston, R. A., & Anderson, T. L. (2017). Field Dodder (Cuscuta pentagona) Control with Flumioxazin. Weed Technology, 31(6), 847-851.
7- Tepe, I., Celebi, S. Z., Kaya, I., & Ozkan, R. Y. (2017). Control of smoothseed alfalfa dodder (Cuscuta approximata) in alfalfa (Medicago sativa). International Journal of Agriculture and Biology, 19(1).