Silaj olarak kullanılan yem bitkileri, süt çiftliklerinde popüler olmaya devam etmektedir, çünkü hasattan depolama kadar olan besin kaybını en aza indirir, daha kolay beslenmeye izin verir ve çiftlikte kuru yemlere göre yem karıştırma ve diğer işlemlerde daha fazla verimlilik ve zaman tasarrufu sağlar. Silajların kimyasal bileşiminin ve fiziksel özelliklerinin ölçülmesi, uygun rasyon formülasyonu ve silaj kalitesi sorunlarının giderilmesi için önemlidir. Fiziksel özellik olarak parça büyüklüğünün en uygun şekilde ayarlanması hayvanların beslenme davranışları ve alınacak kuru madde miktarı oranının belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Yapılan çalışmalar silajın parça büyüklüğü arttıkça çiğneme zamanı ve kuru madde alımında azalmalar göstermiştir.
Yonca da yapılan çalışmada 4.1 mm büyüklüğünde parçalanmış silaj ile beslenen hayvanların 6.8 mm’ye göre günde 36 dk daha az çiğneme yaptığı buna karşın büyük parçalarla beslenenlerin günde 3.6 kg daha az kuru madde aldığını belirtilmiştir. Mısır silajında yapılan bir başka çalışmada ise 4,2 mm büyüklüğündeki silaj parçalarıyla beslenen ineklerin çiğneme için harcadıkları zaman 12,0 mm göre günde 43 dk daha fazla oluğu fakat kuru madde alımının aynı seviyede olduğu bildirilmiştir.
İngiltere’de yapılan bir başka çalışmada da küçük parçalı (10 mm) reygras (İtalyan çimi) ile beslenen inekler daha büyük parçalarla (44 mm) beslenenlere göre daha fazla süt verimi ve canlı ağırlığa sahip olmuşlardır. Reygras veya mısırda küçük parçalarla silajda laktik asit ve kuru madde oranı fazla bulunmuş asetik asit oranı ise azalmıştır, bu da kaliteli silaj anlamına gelmektedir. Hayvanların ağız genişliğinin yarısından fazla büyüklüğe sahip (yaklaşık 7 cm) silaj parçaları hayvanlar tarafından zaten tercih edilmemektedir ve seçilmektedir. Genelde silaj parça büyüklükleri özellikle mısır ve sorgum türleri için 19mm-26mm olarak kabul görse de bu boyutların yararlılığı ile ilgili teyit edici çalışma pek yoktur.
-Büyük parçalı otlar veya bitki bölümlerinin kullanılmasının silaj fermantasyonu hızını ve oranın sınırladığı yaygın olarak kabul edilmektedir.
-Bitkileri daha küçük parçalara ayırarak %15 daha fazla alan kazanılabilir (özellikle balyalamada), bu da etkili sıkıştırma ile fermantasyon verimliliğini artırır.
-Küçük parçalı silajlar süt verimini artırır ancak sütteki yağ miktarını azaltmaktadır.
-Parça büyüklüğü arttıkça kuru madde alımı azalır. Aynı miktarda kuru madde alımı için hayvanlar çok daha fazla çiğneme ile zaman geçirir.
Bu nedenle amaca göre verimli bir silaj için mısır ve sorgum gibi bitkilerde 1-2 cm diğer otlarda 0,5-1 cm parça büyüklükleri iyi bir seçenek olabilir. Bunlara ilave olarak silajı daha küçük partiküllere ayırmakla işin bitmediğini belirtmek isterim. Parikül büyüklüğünün ayarlanması silajlamanın sadece bir unsurudur. Bu nedenle silaj yapımına başlamadan önce hatta silajlık ürünü ekmeden önce lütfen firmamızdan bir uzmana danışın ve yöreniz/işletmeniz için hangi ürünlerin ve silajlama yöntemlerinin sizin için uygun olduğunu beraber belirleyelim. Ürününüzün bereketli kazançlarınızın bol olması dileğiyle.
*Bu derleme Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır.
E-mektup: [email protected]
KAYNAKLAR:
Grant, R. J., & Ferraretto, L. F. (2018). Silage review: Silage feeding management: Silage characteristics and dairy cow feeding behavior. Journal of dairy science, 101(5), 4111-4121.
Tayyab, U., Wilkinson, R. G., Charlton, G. L., Reynolds, C. K. and Sinclair, L. A. (2019) Grass silage particle size when fed with or without maize silage alters performance, reticular pH and metabolism of Holstein-Friesian dairy cows. Animal, 13 (3). pp. 524¬532.
R.E. Muck, L.E. Moser, R.E. Pitt. Postharvest factors affecting ensiling. D.R. Buxton, R.E. Muck, J.H. Harrison (Eds.), Silage Science and Technology, American Society of Agronomy, Crop Science Society of America, and Soil Science Society of America, Madison, WI (2003), pp. 251-304
K.J. Shinners. Engineering principles of silage harvesting management. D.R. Buxton, R.E. Muck, J.H. Harrison (Eds.), Silage Science and Technology, American Society of Agronomy, Crop Science Society of America, and Soil Science Society of America, Madison, WI (2003), pp. 361-404
Coblentz, W. K., & Akins, M. S. (2018). Silage review: Recent advances and future technologies for baled silages. Journal of dairy science, 101(5), 4075-4092.