HAYVANLARINIZA KALİTELİ SU İÇİRİN DAHA ÇOK KAZANIN!
Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN
Su hayattır ama uzun ve sağlıklı bir yaşam için suyun kalitesi çok önemlidir. Bugünkü yazımızda kaliteli bir suyun çiftlikteki hayvanlarınızı ve onların üretimlerini nasıl etkileyeceği konusuna ayırdım. Ortalama bir sığır günde 50 litreye yakın su tüketir ve hava sıcaklığına bağlı olarak her derece artış yaklaşık 1 Litre suya daha ihtiyaç duyulur. Yüksek verimli ineklerde su ihtiyacı bunun iki katına kadar olabilir (2). Sadece suyun kalitesinin artması diğer şartlar yerinde ise meralarda %10 civarında verim artışı sağlayabilmiştir (3). Bunun yanında su kalitesine dikkat edilmediği takdirde hayvanlarda ölüme varan sonuçlar olabilir.
Suyun mineral içeriği güvenli seviyeleri aştığında, hayvan performansı düşebilir. Yüksek sodyum (tuz) seviyeleri su alımını azaltır ve kilo kaybı ve ishale neden olur. Yüksek kükürt içeren suya maruz kalan hayvanlarda felç ya da polioensefalomazi (PEM) görülme sıklığı artar ve daha yüksek ölüm oranları yaşanır. Sudaki çözünmüş tuzların konsantrasyonu olan suyun tuzluluğu, elektriksel iletkenlik (EC) olarak da bilinen TÇT (Toplam Çözünebilir Tuzlar) olarak ifade edilebilir. Magnezyum (Mg +), kalsiyum (Ca +), sodyum (Na +) ve klorür (Cl-) gibi metabolik süreçleri düzenleyen veya etkileyen elektrolitler veya iyonlar, suyun tuzluluğuna katkıda bulunur. Belirli yüksek seviyelerde, bu elektrolitler kendi başlarına veya diğer önemli besin maddelerinin emilimine müdahale ederek toksik etkilere neden olabilir. Tek başına, TÇT ve hatta EC bize herhangi bir su numunesinin kalitesi hakkında çok az şey söyler. Bunun yanında toksik ağır metallerin de tahlilin yapılması gerekir. Su da bulunan başlıca ağır metaller Alüminyum, Arsenik, Baryum, Bor, Kadmiyum, Krom, Kobalt, Bakır, Florür, Demir, Kurşun, Manganez, Cıva, Nikel, Selenyum, Vanadyum, Çinko olup bunların güvenli seviyelerin üzerinde olması hayvanlarda bazı sağlık sorunlarına yol açacaktır.
Hayvan dışkıları, sığır içme suyunda yaygın bir kirleticidir, özellikle de birincil su kaynağı sığırların çok zaman geçirebileceği bir gölet olduğunda. Dışkılar sığır toynaklarında içme suyuna taşınır ve hayvanlar dışkıladığında doğrudan biriktirilir. Dışkılar ile kirlenmiş hayvancılık içme suyu bakteri üremesi için sorunlu bir nokta haline gelebilir ve bu da hayvan hastalığına neden olabilir. Sığır suluk havuzlarında, Escherichia coli, E. aerogenes ve Klebsiella türlerinin neden olduğu koliformla ilgili hastalıkların salgınlarına katkıda bulunabilecekleri yüksek düzeyde bakteri bulunmuştur. Bunlar mastitis, idrar yolu enfeksiyonları, ishal ve diğer birçok çirkin ve genellikle ölümcül enfeksiyonlara yol açabilir.
Hayvancılık içme suyunun dışkı kirlenmesi, besin yüklemesi veya ötrofikasyon (azot ve fosfat birikmesi) olarak bilinen bir işlemle yosunların aşırı çoğalmasına neden olabilir. Mavi-yeşil yosunlar duran sudaki yaygın kirleticilerdir. Göletlerde veya büyük suluklarda yosunların aşırı çoğaldığında, sığırlar bu suyu içmekten kaçınırlar varsa diğer su kaynaklarına yönelirler. Başka bir tatlı içme suyu kaynağı yoksa, genel su alımlarını azaltacak ve bu da daha düşük performansla sonuçlanacaktır. Mavi-yeşil yosunlara ek olarak, diğer su kaynaklı mikroplar hayvan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. İneklerde üreme kaybına neden olan leptospirosis, idrarla kirlenmiş suda bulunan bir mikroorganizma ile yayılır. Ayak çürüklüğünden birincil derecede sorumlu olduğuna belirtilen toprak kaynaklı bir mikrop nekroz basili (Fusobacterium necrophorum), bulaşık su tüketimi ile de yayılabilir.
Suyun sıcaklığı da önemlidir. Örneğin sığarlar su içtikten sonra işkembe sıcaklığı düşer ve normal hale gelebilmesi için hava şartlarına göre 20 ile 120 dakika geçmesi gerekir. Soğuk mevsimde ılık suya erişimi olan sığırlarda su tüketimi %30 artmıştır (4). Yüksek rakımlı soğuk bölgelerde ılık su uygulaması günlük süt veriminde artışlara neden olmuştur (5). Donma noktası yani 0°C’de mikroorganizma faaliyeti durduğundan çok fazla soğuk su tüketimi işkembe faaliyetlerini azaltabilir. Bu nedenle hayvanların içme suyu sıcaklığı yem veya kuru madde alımını teşvik edecek şekilde ayarlanması verimi artırabilir.
Eşref Şekerli firma olarak yıllardır su kalitesini artırmak için farkındalık oluşturmakta ve bu nedenle hayvanların sularının kirlenmeyeceği şekilde büyükbaş hayvan suluğu imalatı yapmaktatır. Daha iyi ineklere suluk, büyükbaş hayvan suluk fiyatları için bize ulaşabilirsiniz. Büyükbaş hayvan suluğu ve diğer çiftlik ekipmanları promosyon, satış ve bilgi için bize ulaşın.
Hayırlı ve bereketli bir sezon dileğiyle…
E-mektup: [email protected]