Çiftlik Hayvanlarında Bakır Eksikliğine Dikkat!

ÇİFTLİK HAYVANLARINDA BAKIR EKSİKLİĞİNE DİKKAT!!!

Bakır (Cu), eser miktarlarda ihtiyaç duyulsa da bitkilerden memelilere kadar tüm canlı organizmalarda hayati bir mikro besindir. Bakır antioksidan sistemdeki enzimlerin birçoğunda kritik bir elementtir bunların faaliyeti vücutta zehir birikmesini önler (1).

Bakır eksikliği özellikle sığırlarda molibdenosis denen sürekli ishal ve derideki solmalarla kendini gösteren molibden zehirlenmesine neden olur (2). Alkali topraklar bakırın elverişliliğini azaltır molibden yanında sülfür ve demirin aktivitesini artırır bu da bitkiye toksik etki yapabilir (3).

Bakır eksikliği olan hayvanlar enfeksiyonlara çok yatkındır (4).Bakır eksikliğinin kalitesiz yapağı, zayıf üreme performansı, kırıklar, anemi, miyokardiyal dejenerasyon, bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklığın azalması ve ishal gibi birçok klinik semptomu vardır (5) . Küresel düzeyde, bakır eksikliği geviş getiren hayvanlarda fosfordan sonra en yaygın mineral eksikliklerinden biridir (6).

Peki bakır eksikliğini nasıl telafi edeceğiz?

Bakır eksikliğini telafi etmenin iki yolu vardır; ya hayvanlar bunu bitkiden alır ya da mineral yalama kovalarının içeriğinde yer alır. Daha çok kapalı ahırlarda yaşayan hayvanlar için içinde bakır elementi bulunan yalama kovaları iyi bir seçenektir. Düzenli olarak otlatılan veya çayır otlarıyla beslenen hayvanlar için ise yem bitkileri tarımı yapılan alanlarda yapraktan bakır gübrelemesi hem bitki sağlığı için hem de hayvan beslenmesi için çok faydalı olacaktır.

Özellikle yonca gibi çok yıllık bitkilerin kışı sağlıklı geçirmeleri açısından bakır gübrelemesi önemli olduğu gibi hayvan gübresinin uygunsuz kullanıldığı tarlalarda hastalıkların yayılmasını önler bir nevi tarla hijyeni sağlar. Şunu da unutmamak gerekir her şeyin fazlası zarar olduğu gibi aşırı bakır gübrelemesi ve yemde aşırı bakır bulunması bitkiye de hayvana da zehir etkisi yapar. Bu nedenle ürün üzerindeki dozaja ve kullanım talimatlarına mümkünse uzman görüş ve tavsiyelerine uymak gerekir.  

Sonuç olarak mikroelementler bitkiler ve hayvanlar için çok az miktarda gerekli olsa da son derece hayatidir. Bu nedenle eksiklikler takip edilmeli verimli ve kaliteli ürün için mutlaka telafisi yapılması önemli bir koruyucu hekimlik uygulaması olacaktır.

Bereketli bir sezon dileğiyle.

 *Bu derleme Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır.
14 Ağustos 2020
E-mektup: [email protected]
Çağrı merkezi Tel: +90212 709 4610.

 KAYNAKLAR:

1. Halliwell, B., Gutteridge, J.M.C. 1999. In: Free Radicals in Biology and Medicine, third ed. Oxford University Press, New York, USA
2. Raisbeck, M. F., Siemion, R. S., & Smith, M. A. (2006). Modest copper supplementation blocks molybdenosis in cattle. Journal of veterinary diagnostic investigation, 18(6), 566-572.
3. Dua, K. 2009. Importance of micronutrient and relevance of their supplementation in buffaloes. Zoological Society of Pakistan, (9), 541-549.
4. Chew, B.P. 2000. Micro nutrients play role in stress, production in dairy cattle. Feedstuffs, 72, 11
5. Tessman, R.K., Lakritz, J., Tyler, J.W., Casteel, S.W., Williams, J.E., Dew, R.K. 2001. Sensitivity and specificity of serum copper determination for detection of copper deficiency in feeder calves. Journal of the American Veterinary Medical Association, 218 (5), 756-60.
6. vMcDowell, L.R. 2003. Minerals in Animal and Human Nutrition, seconded. Elsevier, Amsterdam, 235–276.